[ Pobierz całość w formacie PDF ]
interesujących nas informacji, do jakich nie można dojść w inny sposób.
(1) Oprócz zasad stosowanych do badań dokumentów, (zob.8.2), należałoby jeszcze wskazać na
możliwość wykorzystywania w odniesieniu do dokumentu w ścisłym tego słowa znaczeniu zasad
semiotyki, czyli nauk o znakach, w której obrębie wyróżnia się:
a) semantykę czyli naukę o znaczeniowej stronie języka, zajmującej się badaniem relacji między
wyrażeniami danego języka a oznaczanymi przez nie tworami, zarówno materialnymi, jak i
niematerialnymi (np. różnymi ideami);
b) syntaktykę tzn. naukę o składni znaków słownych i wzajemnych wpływach tych znaków na ich
znaczenie oraz
177
c) pragmatykę, czyli naukę o relacjach między znakami słownymi a osobami posługującymi się nimi,
np.wypowiadającymi się a słuchaczami danych wypowiedzi, interpretatorami itp.
Wykorzystując do wspomnianej analizy zasady semiotyki można dojść nie tylko do ustalania
intencjonalnych, lecz również i ekstencjonal-n y c h znaczeń badanych znaków słownych użytych w
danym dokumencie.
Niemniej przydatne w tego rodzaju analizie jest także odwoływanie się do zasad socjolingwistyki, czyli
do dziedziny socjologii zajmującej się społecznymi uwarunkowaniami kształtowania się języków
naturalnych oraz ich rolę w tworzeniu stosunków międzyludzkich.
Przy omawianej analizie bywa również stosowana statystyka lingwistyczna, polegająca na badaniu
tekstów ze względu na częstotliwość zawartych w nich słów, np. rzeczowników, przymiotników itp. i
na wysnuwaniu na tej podstawie wniosków o istniejących preferencjach, tendencjach,
zaangażowaniach uczuciowych itp. zjawiskach. Jak wiadomo, pomijanie pewnych słów czy też
szczególnie częste używanie innych może być wskaznikiem określonych postaw, zaangażowań i opcji
twórców tekstów poddawanych analizie.
Ponadto przy analizie jakościowej korzysta się także z badań, uwarunkowań sytuacyjnych i
kulturowych zebranych materiałów, analizując więc ich historyczne i społeczne determinanty.
Jak widać z powyższego przy analizie omawianego rodzaju staramy się nawiązując do różnych nauk
wydobywać z zebranych materiałów badawczych wszystkie istotne treści, jakie są w nich zawarte i
nie zawsze dostrzegalne na pierwszy rzut oka, a które ponadto są nieosiągalne poprzez analizę
ilościową15.
W analizie jakościowej możemy wyróżnić następujące etapy: 1; Dokładne określenie rodzaju
badanych materiałów, (np.protokoły z wywiadów nieskategoryzowanych; nagrane na taśmie
magnetofonowej wypowiedzi uczestników dyskusji panelowej; teksty kabaretów studenckich z lat...;
pierwsze strony czołowych dzienników z lat... itp.).
2. Przyjrzenie się tym materiałom w celu stwierdzenia czy i w jakim stopniu odpowiadają
zamierzeniom badawczym oraz na ile mogą być przydatne dla rozwiązania danego problemu.
3. Opracowanie systemu kategorii na podstawie wstępnych badań danego materiału, które będą
podstawÄ… zamierzonej analizy.
4. Formułowanie wniosków i ewentualnych hipotez, jakie wynikają z przygotowanego do analizy
materiału badawczego.
5. Sprawdzenie zasadności oraz ważności wniosków i hipotez.Wchodzi tu w grę ustalenie na ile dane
wnioski lub hipotezy są uzasadnione w świetle logiki i istniejących teorii dotyczących badanych
zjawisk oraz stwierdzenie
178
czy i o ile są one jeszcze aktualne albo mogą stać się przydatne w przyszłości.
6. Podsumowanie wyników analizy jakościowej, ukazujące ustalone rezultaty, ich zasadność i ważność,
a także przydatność teoretyczną (poznawczą) i praktyczną.
Na podstawie dotychczasowych rozważań nasuwa się pytanie: na czym polega zatem analiza danych,
jakie zostały zebrane poprzez określone badania? Odpowiedz na to pytanie nie jest prosta, biorąc pod
uwagę choćby możliwość wyróżnienia omówionych wcześniej rodzajów analiz.
Najogólniej biorąc można powiedzieć, że jest to zróżnicowane postępowanie, jakie umożliwia
znalezienie odpowiedzi w zebranych danych na pytania, zwiÄ…zane z badanym problemem. Analiza
danych, w ścisłym tego słowa znaczeniu, polega po prostu na wydobywaniu wszelkich informacji, jakie
są w nich zawarte i mogą być przydatne do udzielenia odpowiedzi na interesujące nas tematy
związane z podjętymi badaniami.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]